آشنائی با دستگاه پالس اکسی متر
در بدن انسان به طور مداوم فعالیت های متابولیک برای ادامه حیات صورت می گیرد. فعالیت متابولیک با مصرف اکسیژن و تولید دی اکسید کربن و انرژی همراه است. بدون وجود اکسیژن تولید انرژی ناچیز است(متابولیسم بی هوازی)، به علاوه در متابولیسم بی هوازی اسید لاکتیک تولید می‌شود، که می‌تواند در تعادل اسید و باز بدن اختلال ایجاد کند. ضمناً دفع آن از بدن به مراتب مشکل تر از دفع دی اکسید کربن است. برای انجام اعمال متابولیک و برای حفظ حیات، باید اکسیژن از هوا به ریه‌ها و سپس به داخل خون وارد شود و توسط جریان خون به بافتها برسد. در نتیجه اطلاع از میزان اکسیژن خون یکی از پارامترهای حیاتی در تشخیص و درمان بسیاری از بیماری‌ها وآسیب‌های بافتی است.
از رایج‌ترین سیستم‌های اندازه‌گیری میزان اکسیژن خون، می‌توان به آنالیزور گازهای خون، CO اکسی‌متر و پالس اکسی متر اشاره کرد. آنالیزور گازهای خون به صورت Invitro میزان PO2 را اندازه‌گیری می‌کند. CO اکسی متر نیز به صورت Invitro میزان SaO2 (در صد اشباع اکسیژن شریانی) را اندازه‌گیری می‌کند. مزیت این دو روش دقت بالای آنها است و معایب آنها در تهاجمی بودن و اندازه‌گیری غیر همزمان (offline) است. در صورتیکه سیستم پالس اکسی متر به صورت online و غیر تهاجمی تخمین مناسبی از درصد اشباع اکسیژن خون - SpO2 - را محاسبه می‌کند. از همین رو این سیستم کاربرد کلینیکی وسیعی در مانیتورینگ میزان اکسیژن خون بیمار پیدا کرده است.
اصول کلی پالس اکسی متری
مکانیزم انتقال اکسیژن در بدن
قبل از آنکه به بررسی چگونگی انتقال اکسیژن در بدن بپردازیم، دو کمیت اساسی را که در این مبحث نقش مهمی دارند تعریف می‌کنیم: فشار جزئی گاز در یک مخلوط عبارت است از: فشارمتوسط مخلوط × نسبت مولی آن گاز. به عنوان مثال فشار جزئی اکسیژن PO2، در هوای عاری از بخار آب در سطح دریا برابر است با: mmHg 160 =21/0×760.
کمیت دوم درصد اشباع اکسیژن خون است. که عبارت است از: نسبت اکسیژن موجود در حجم معینی از خون به حداکثر مقدار اکسیژنی که می‌تواند وارد آن حجم از خون شود. این کمیت باSO2 نمایش داده می‌شود. [2] سیستم انتقال اکسیژن در بدن به صورت شماتیک در شکل1 نشان داده شده است.
این سیستم از چهار قسمت اصلی تشکیل شده است: ریه‌ها، قلب، رگهای خونی و بافت‌های مصرف کننده وظیفه اصلی ریه‌ها، انتقال اکسیژن موجود در هوای دمی به خون است. این عمل در حبابچه‌ها انجام می‌شود. اکسیژن در دیواره حبابچه به داخل خون شریانی نفوذ می‌کند (شکل b-1) نیروی محرک این انتقال، اختلاف بین فشار جزئی اکسیژن در حبابچه‌ها و خون شریانی است.
اکسیژن به دو طریق در خون منتقل می‌شود:
1- از طریق پیوند شیمیایی با هموگلوبین و تشکیل اکسی هموگلوبین 98%
2- به صورت محلول در پلاسما 2%
خون غنی شده از اکسیژن از طریق سرخرگ‌های ششی وارد قلب می‌شود و قلب به عنوان یک پمپ، آن را به سمت بافتها می‌راند. پرفیوژن بافتها و برداشت اکسیژن توسط سلول‌ها سبب می‌شود که میزان اکسیژن خون کاهش یافته و مجدداً جهت اکسیژن دار شدن از طریق سیاهرگ‌ها به قلب و سپس به ریه‌ها هدایت می‌شود.
در حالت نرمال مقادیر PO2وSO2 مطابق جدول1 است:
با توجه به مطالب ذکر شده در این قسمت می‌توان نتیجه گرفت دو پارامتر فشار جزئی و درصد اشباع اکسیژن بیانگر میزان اکسیژن خون هستند.
بررسی روش‌های کلی اندازه‌گیری میزان اکسیژن
